Gülşehir Nüfus Dağilimi
Gülşehir'de yasamis uygarliklar
Gülşehir'deki ilk uygarlik kalintilari MÖ.7500-8000 yıllarına ait olup ilcemizin Hititler zamaninda yerleşime sahne olduğunu göstermektedir. Ovaören, Gökçetoprak Köyünde Hitit Dönemine ait buluntularla karşılaşılmıştır. Bunlar Ovaören’de Büyük Kale ve Küçük Kale Mevkiileri, Gökçetoprak Köyündeki Hitit kaya yazıtlarıdır.
Hititlerden sonra MÖ.900-800 yıllarında Frigler yöreye egemen olmuştur. Onlardan sonra Lydialılar, Medler, Kimmerler, Persler, Makedonyalılar, Romalılar ve Bizanslılar buraya hakim olmuşlardır.
Bu arada Arap akınları da zaman zaman Kapadokya bölgesi ile birlikte Gülşehri de etkilemiştir.
Bizanslılar döneminde ismi Zoropassos olduğu sanılan Gülşehir, MS.III. ve VIII. Yüzyıllar arasında Kapadokya Hıristiyanlığın dini başkenti olmuştur. Ancak, VIII.yüzyıl sonunda Açıksaray rahiplerinin kiliselere resim yapmayı kabul etmemeleri üzerine bu konumunu kaybetmiştir.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra buraya Türkmen boyları akınlar düzenlemiş ve bu boylardan bazıları da yöreye yerleşmişlerdir. Kapadokya Bölgesi Danişmendlilerden sonra 1175’ten itibaren tamamen Selçukluların eline geçmiştir.
Selçuklular Zoropassos olan ilçenin adını Arapsun olarak değiştirmişlerdir. XIV.-XV. yüzyıllarda burası Anadolu’nun önde gelen ilim merkezlerinden birisi olmuştur.
Mengücekoğulları 1212 yılında yöreye hakim olmuş, Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat ismini Gülşehir olarak değiştirmiştir. Selçuklu Devleti’nin 1308’de yıkılmasından sonra İlhanlılar, Eretnaoğulları, Kadı Burhanettin ve Karamanoğullarının hakimiyetine giren yöre, Yavuz Sultan Selim tarafından 1515’ de Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Osmanlılar döneminde, Sultan I.Abdülhamit’in sadrazamı Karavezir Seyyit Mehmet Paşa Nevşehirli olduğundan buraya birtakım yatırımlar yapmıştır. Bunların başında cami, mektep, medrese, kütüphane, han, hamam ve altı adet çeşme yaptırmıştır. Karavezir Seyyit Mehmet Paşa’nın ölümünden sonra yeniden Arapsun olarak anılmış ve bu durum 1947 yılında Gülşehir oluncaya kadar devam etmiştir.
XIX.yüzyıl sonlarında Konya Vilayetinin Niğde sancağına bağlı kaza merkezi idi. Nevşehir 1954 yılında il olunca Gülşehir de Niğde’den ayrılarak Nevşehir’e bağlı ilçe yapılmıştır.
Kaynak: Muhtar Kadir, Calisanlar Mahallesi Muhtari
Gülşehir'in köyü olan Yesilyurt (Sığırlı) Köyü nufusu hakkinda:
Herek Ogullari uşağı, Hörki, Harikan, Herecli,Herekli, HERİKLİ, Hereke, Hareke, Heriki, Herekyan adlarıyla da tanınır.Sis Avşarlarından Doyranlı'ya mensuptur.Cemaatin 1519 tahririndeadı geçmiyor. 1523-4'te 51 hane ,12 mücerret,3350 akça hasılı olan cemaat defter harici kaydedilmiş ve Altunini mezrasında ziraat yapıyordu. Günümüzde Adana'nın Ceyhan ilçesinde Herekli adında bir köy bulunmaktadır.
Sis bölgesinden dağılan Herikliler,1688-89 yıllarında Kara Şeyhli Avşarı, Beydili ve diğer bazı boylarla birlikte Hısn-ı Mansur (Adıyaman) kasabasında ekili yerleri ve köyleri tahrip edip bir çok kişiyi öldürdüler. Göçebe aşiretler devlet tarafından takip edilmelerine rağmen sürekli ayaklanıyorlardı.
1691 yılında Batı Anadolu'ya yerleştirilen ve şikayet üzere tanzimlerine karar verilen Danişmentli Türkmenlerinden ve Rum İli (Sivas) sakini olan cemaatlerden biri de Bektaş Kethüda,Kara Ömer Kethüda ve Hacı Oğlu Ahmet'e tabi Hereklilerdi. Batı Anadolu'daki Heriklilerden önemli kollar burada yerleşip kalmıştır.
İzmir'in Seferihisar ilçesinde Hereke (Düzce), Bursa'nın Keles ilçesinde Hereke (Çayören), Tekirdağ'ın Malkara ilçesinde Hereke (Yürük) köyleri ile Rodos adasında Hereke adlı bir yer bunlardan hatıradır. Kocaeli'nin Hereke ilçesini de hatırlatalım.
Sivas civarında bulunan Heriklilerin bazılarının da bu bölgede iskan olduklarını söyleyebiliriz. Sivas merkeze bağlı Herekli (Bedirli ) ile Gümüşhane Torul'a bağlı Herek köylerinin yanında Tokat'ın Erbaa ilçesinin de eski adının Herek olması onların yerleşimiyle ilgili bize bilgi vermektedir. Ayrıca Ordu ilinin Mesudiye ilçesinde Herközü köyü de bu obayla ilgilidir.
Ovaören kasabası Gülşehir’e 36 km.Nevşehir’e 56 km. uzaklıktadır .Ovören ; Gökçetoprak , Ozancık, Karaova, Kozluca, Gelesin köyleriyle çevrili Gülşehir’in şirin kasabalarından biridir. Sınırları içerisinde yüksek dağlara rastlanmaz.
İrili ufaklı tepeler vardır. Genel olarak bu tepeler çıplaktır. Kasabadaki bitki örtüsü hakim bozkır bitkilerinden oluşmaktadır. Karadağ denilen tepelikte meşe ağaçları görülür. Tek akarsuyu Ovaören Çayı’dır.Bu çayın üzerine 5 yıl önce Yalıntaş Göleti kurulmuştur.
Yalıntaş baraj alanında balıkçıl,turna gibi değişik göçmen kuş türleri, sürdükleri periyodik hayatla önemli bir zenginlik oluşturmaktadır. Gölette sazan,çapak gibi balıklar bir popülasyona sahip olup,balık avcılığı için uygun bir ortam yaratmaktadır.
Karasal iklim görülen kasabada geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Yörede ekilen başlıca tarım ürünleri buğday ,arpa, şeker pancarı, ayçiçeğidir. Kasabada işsizlik ve geçim sıkıntısı çekilmektedir. Bu sebeble kasabadan birçok aile hem yurt içine hem de yurt dışına göç etmiştir.
Kasabada yaşayan gençler genellikle kış mevsiminde İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirler giderek aile bütçesine katkıda bulunurlar. Ovaören kasabasında okuma yazma oranı % 90’nın üzerindedir. Yurdun çeşitli yerlerinde çok sayıda Ovaören’li memur, öğretmen ,avukat, hakim , mühendis ve bir çok iş adamı bulunmaktadır.
1. Selçuklulardan kalma camii yıkılarak, yıkılan caminin malzemesi ile 1896 yılında yerine yeni bir camii yapılmıştır.
2. Yeraltı şehrinin uzunluğu 2 kilometre ve genişliği de 1 kilometreye yakındır.
3. Kemer bölgesinde yer alan ikinci yeraltı şehrinin içi tamamen su doludur.
4. Selçuklular ve Osmanlılar döneminde güzel anlamına gelen Göstesin adı kullanılır.
5. Kasabanın en eski yerleşim yeri kalkerli bir yapıya sahip olan Kemer bölgesidir.
6. 1071 tarihinden sonra kasaba çevresine Taras, Karlı, Kaş, Bayıt, Bayındır , Kangur, Büdüz, Kıyan, Özbek ,adları ile anılan Türk boylar yerleşmişlerdir.
7. Ovaören yeraltı şehri büyük bir topluluğun barınma, yeme, içme, savunma ihtiyacını karşılayabilecek düzeydedir.
8. Kasaba sınırları içerisindeki Filik mevkiinde yer alan yer altı şehri adını Friglerden almıştır.
9.Kaynaklar 1916 yılında Ovaören’in 123 haneli ve 615 kişiden oluşan bir köy olduğunu belirtmektedir.
10. Toprak reformunun yapıldığı yıllarda Ozancık halkı kasaba halkı arasında Kemer Bölgesindeki araziler yüzünden olaylar çıkmıştır.
11. Cumhuriyet döneminde kasabada yaşayan Yavuz, Yeniç, Üner soyadını taşıyan bazı ailelerin Aksaray ili Gülağaç ilçesine bağlı Bekarlar kasabasına yerleştikleri bilinmektedir.
Gulsehir'deki Doğal Kaynaklar
Tuzköy kasabasında işletmesi Tekel ‘e ait yer alan altı tuzlası mevcut olup. Kaynağı tükenmekte olduğundan üretim yapılmamaktadır. Tuzköy Belediyesi ocak içerisinde bulunan suyu hammadde olmak üzere Aksaray iline satmaktadır.
Dadağı ve Gümüşyazı kölerine linyit kömür ocakları bulunmaktadır. Gümüşkent kasabasında mermer ocakları da henüz işletmeye açılmamıştır Ayrıca yine bu kaabada içme suyu kaplıcaları bulunmaktadır. Bir çok derde şifa olduğu uzmanlar tarafından belirtilen bu suyun yanına Belediye tarafından 48 yatak kapasiteli bir konaklama tesisi yaptırılmıştır.
Gulsehir Map
Gülşehir haritadaki uzaktan konumu
Gülşehir konumu
Gülşehir yakınlaşmış haritası
Nevshir'in Turkiye Haritasindaki yeri
Gülşehir in Nevsehir Haritasindaki yeri.