Embedded Files
KARAVEZİR SİLAHTAR SEYİT MEHMET PAŞA
Silahtar Seyit Mehmet Paşa, aslen Gülşehir'li olup 1735 yılında doğmuş ve küçük yaşlarda İstanbul’a giderek Saraydaki dayısı Aşçıbaşı Süleyman Ağa’nın yanında Helvahane’ye sığınmıştır. Sonra Zülüflü Baltacılar Ocağı’na kaydedilmiş (1759) ,burada gösterdiği başarıdan dolayı Hazine odası ikinci yazıcılığına tayin edilmiştir.
Bu sırada Veliaht Abdülhamit’in kahvecibaşlı olan kardeşi Mustafa Ağa’nın sayesinde Abdülhamit’in dikkatini çekti. Abdülhamit padişah olunca , has oda mabeyinciliğine , üç hafta sonra da hazine kethüdalığına tayin edildi. (1774) Bir yıl sonra da Silahtarlığa getirildi. Çok zeki ve caliskan olduğundan, gerek sarayda gerekse dışarda nüfus ve kudretini göstermiştir.
774 Kaynarca Antlaşması’ndan sonra ıslahat yapmak isteyen 1. Abdülhamit, sadrazam yaptığı kişilere geniş yetkiler vermiş ise de, bunlar arzu edilen yenilikleri yapamadıklarından sadrazamlık görevine 22 Ağustos 1779 tarihinde Silahtar Seyit Paşa’yı getirmiştir.
Paşa Muşkara'yı Nevşehir yapan İbrahim Paşa'nın yaptıklarını kendi kasabasına yapmak istiyordu. Bu nedenle 18 ay 17 gün süren kısa sadrazamlık devresinde bir çok hayırlı hizmetlerde bulunmuş, 30 haneli Arapsun'u (Gülşehir'in eski adi) bir külliye ile donattmistir.
Külliye cami, mederese, hamam mektep ve 8 Çeşmeden meydana gelen bir külliyedir. Karavezir Seyit Mehmet Paşa'nın yaptırdığı Camii, Camii medrese üzerindeki kitabelerden Camii ve çeşme'nin 1779 da Medresenin ise 1780'de yapıldığı anlaşılmaktadır.
Karavezir (Kursunlu) Mosque and Kulliye
Well worth a visit is the 17th century Ottoman complex known as Kursunlu Kulliyesi. It consists of a mosque, medrese (theological college), hamam (Turkish bath), library and number of fountains. The Ottoman Grand Vizier Karavezir Mehmet Seyyid Pasha did the same thing in Gülşehir as Damat İbrahim Pasha did in the nearby Nevşehir and a külliye was built in the town which had only 30 houses. The mosque, having the characteristic features of the Ottoman architecture, was built using blocks of stone of two different colors. The dome covering the main area is seated on four arches.
Gülşehir Karavezir Camii
Gülşehir’de 1778-1779 arihinde Silahtar Seyyit Mehmet Paşa tarafindan yaptirilmistir.
Caminin mimarının sekiz akçe yevmiye ile çalışan Ebubekir Veledi Halil Efendi olduğu Karavezir’in vakfiyesinde yazmaktadır.
Bugün de bütün yapılarıyla ayakta olan ve hizmet veren bu görkemli eser Paşanın bir yadigarı olarak kaldı. Adının unutulmamasını sağladı. Fakat ne yazık ki Kızılırmak kıyısındaki Arapsun köyünden çıkıp devletin padişahtan sonra en yüksek makamına yükselme şerefine ulaşan Karavezir Seyit Mehmet Paşa kendisinden beklenenleri yapamadı. Devlet adamları ahlak çöküntüsü içindeydi. Rüşvet almış yürümüştü. Batışı durdurmak mümkün olmadı. Sadrazamlığı döneminde hiç bir yenilik yapılamadı. 18 ay 17 gun sadrazamlık yaptı. 20 şubat 1781 yılında eceliyle İstanbul’da ölmüştür. Mezarı İstanbul’da Sirkeci ile Eminönü arasında yer alır.
Karavezir Külliyesi
Gülşehir ilçesinde Karavezir Seyid Mehmed Paşa tarafından 1779’da yaptırılan külliye; câmi, medrese ve çeşmeden meydana gelmektedir. Câmisi Kuşunlu Câmi olarak da bilinir. Medrese 1960’ta tâmir ettirilmiş olup kütüphâne olarak kullanılmaktadır.
Osmanlı mimarisinin karakteristik özelliklerini taşıyan cami, iki renkli kesme taştan yapılmış, kare planlı, ana mekanını kaplayan 11 m çapındaki kubbe dört kemer üzerine oturtulmuştur.
Kubbe dört sivri kemer ve köşelerde pandantifler ile beden duvarları üzerine oturmuştur. Kubbe ağırlığını kısmen köşe kuleleri ve payeler, kısmen de kemerler taşır. Giriş kapısı çerçevesinin üzerinde profilli barok üslupta mermer kitabe bulunmaktadır.
Yeşil zemin üzerine altın yaldızla işlenmiş madalyon şeklinde I. Abdülhamid’in tuğrası yer alır. Tuğranın yan taraflarında siyah, yeşil, mavi renkte yağlı boya ile boyanmış birer demet çiçek bulunmaktadır.
“Şahı-Şahani Hamidi Şeyh Sadr-ı Zişan-ı Silahtar Paşa, hayr-ı niyetiyle razı-i Hak içün, kıldı bu cami pür nuribina, sıdkile aşafı alişane, beş vakitte idelim hayr ve dua, tam tarih-i itmamın da oldı bir beyt ile lüfti göya, kıldı bu camii ehya-e lillah-i sahibi Sadr Mehmed Paşa 1193.”
Mimarı Özellikleri: Karavezir Camii avlusu ile birlikte 17 x 23 metre ölçüsünde 393m alanı kaplamaktadır. Cami 10.50 m. ölçüsünde bir kubbe ile örtülüdür.Kubbe plastır şeklinde çıkıntılarla kendini gösteren dört sivri kemer ve köşelerde pandantiflerle beden duvarları oturtulmuştur.
Kemerlerin itme kuvveti güneybatı, güneydoğu, kuzeydoğu da köşelere yerleştirilen 2.45 x 2.65 m. ölçüsünde ağırlık kuleleriyle karşılanmıştır. Kuzeybatı da bu kulelerin yerini minare kaidesi almaktadır. Cami içinde 2.25 m. yüksekliğinde altı adet mermer sütunun birbirine yuvarlak kemerler vasıtasıyla bağlanarak taşıdığı kadınlar mahfili vardır. Buranın döşemesi ahşaptır. Caminin zemini taş levhalarla kaplıdır.
Duvar kalınlığı 1.45m. ölçüsünde olup sarı ,kırmızı ve beyaz taşlardan yapılmıştır. Harem cephelerde üç sıra halinde pencerelerle aydınlatılmıştır.
Osmanlı mimarisindeki açık avlulu medreseler grubundan olan bu yapı avlunun kuzey ve doğusundaki odalarla birlikte L biçiminde bir plan tipi göstermektedir.
Medresenin güneyindeki oldukça gösterişli mermer bir kapıdan avluya girilmektedir. Medrese avlusunun etrafı yuvarlak kemerlerle birbirine bağlanmış sütunların oluşturduğu bir revakla çevrilidir.
Revakların arkasındaki odalar birbirinin eşi olup, içlerinde ocak ve dolap nişleri bulunmaktadır.
Hücrelerin üzerleri kubbelerle örtülmüştür. Yalnız güneydeki en büyük hücre diğerlerinden farklı olup, içerisinde de beş adet niş bulunmaktadır.
Günümüzde kütüphane olarak kullanılan medrese Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 1960 yılında onarılmıştır.
Gülşehir Karavezir Medresesi
Gülşehir’de 1778-79 tarihleronde Silahtar Seyit Mehmet Paşa tarafindan yaptirilmistir. Mimari Ebubekir Veledi Halil Efendi’dir. Külliyenin bir bölümünü oluşturan medrese caminin tam karşısında bulunmaktadır. Medresenin giriş kapısı üzerindeki kitabeden 1780 yılında yapıldığı yazılıdır.
Mimari Özellikleri : Medresenin 12 hücresi ve bir dershanesi vardır. Medreseye güneyden bulunan bir kapı ile girilir. Portalin tam karşısında ve girişin sağ tarafında hücreler bulunmaktadır. Hücrelerin ilki dershanedir. 13 ayağın taşıdığı revaklar dershanenin ve hücrelerin önünü çevirmektedir.Bütün hücrelerin ve dershanenin kubbeleri dıştan sekiz kenarlı bir kasnağa oturmaktadır.Kubbeye pandantiflerle geçilmektedir.
Her odanın kubbesi yanında birer bacası bulunmaktadır. Dershanenin kubbesi diğerlerinden yüksektir. Dershanenin ve hücrelerin zemini önceleri kesme taş ile kaplı iken 1963 tarihinde yapılan onarım esnasında çokgen şekiller yapılmıştır.
Revakların zemini kesme taş levhalarla kaplanmış olup üzeri dam ile örtülüdür. Medrese de yapı malzemesi olarak sarı ve beyaz renkte kesme taş kullanılmıştır. Medreseye giriş yuvarlak kemerli ve gayet sade olan portal dikdörtgen bir silme içine alınmıştır. Onarım esnasında ahşap olan kapı değiştirilmiş ve yerine yenisi takılmıştır.
Hücrelerin ve dershanenin kapıları dar ve yuvarlak kemerli olup hiçbir değişikliğe uğramamıştır. Dershanede dört , diğer 11 hücrede iki ve bir hücrede de üç dar ve sağır kemerli pencere bulunmaktadır. Bu pencerelerin çerçeveleri de 1963 yılında yapılan onarım esnasında değiştirilmiştir.
Medrese 1933 yılından 1962 yılına kadar hapishane, 1962’den beri kütüphane olarak kulanılmaktadır. Medresenin planı L harfi şeklindedir.
Cami avlusunda , doğuda , batıda ve güneyde olmak üzere üç kapı vardır. Doğuda ki kapı büyük yuvarlak kemerli ,silme şeklinde iki çerçeve içine alınmış olup sağ ve sol tarafında iki mihrabiye bulunmaktadır. Diğer kapılar bundan daha küçük ve yuvarlak kemerlidir. Caminin cümle kapısı yuvarlak kemerli olup , her kemer taşının alnı sarı, kahverengi, siyah renkte boya ile somaki taklidi nakışlarla süslenmiştir.
Gulsehir Karavezir Medrese Kapisi
Medrese Kapısındaki Kitabe :
Cenabı sadr-ı sikender zamir-i Dara – der
Şümül –i feyz-i atası cihana meşrebce
Müşir-i mekremet aver ,semiyy-i fahr-ı rüsül
Ki nevk-i fikreti saib hemişe miskapca
Bu dar-ı neşri güzel yaptı hasbeten lillah
Sebike-i ameli düştü vefki kalabca
Sezayazılsa ser-i baba adilatarihi
Makam-ı ilm-i mekarım tamam matlabca 1192
Namakahüveliyyüd-din Müteferrika-i derğah –ı ali ve Eminül bina,1194 hicreti men hulika’l-ardu ves sema.
Dershanenin üzerindeki kitabe ayettir.
Em leküm kitabun fihi tedrusun ,Kalem suresi , 57.ayet
1193 (sene)
Kitabesi giriş kapısı çerçevesinin üstünde bulunup mermerdendir.Kitabenin üzerinde barok üslupta bir alınlık içine alınmış , yeşil zemin üzerine altın yaldızla işlenmiş madalyon şeklinde Sultan 1. Abdülhamit’in tuğrası bulunmaktadır. Tuğranın yan taraflarında siyah,yeşil ,mavi renkte yağlı boya ile boyanmış birer demet çiçek bulunmaktadır.
Camide üst üste üç sıra halinde kırk pencere vardır. Birinci sıradakiler 0,90 x 1,80 m. ölçüsünde olup sağır sivri kemerlidir.Diğer pencereler yuvarlak kemerlidir.1,40 x 0,75 m. ölçüsünde olan mihrabın sağ ve sol tarafındakiler diğerlerinden küçüktür. Kubbe kasnağındaki sekiz pencere de yuvarlak kemerlidir.
Son cemaat mahalli 6 adet mermer sütun ve kuzey cephe duvarında plastır şeklinde beş adet sütuncenin birbirine kemer ile bağlanarak taşıdığı üç kubbe ve bir aynalı tonozla örtülüdür.Kubbeler pandandiflerle kemerlere bağlanmaktadır. Aynalı tonozla örtülü bölme diğerlerinden daha dar,sütunları kısa olup minareye yakındır.
Kuzey cephesinde fazla simetrik olmayan 6 sütunun taşıdığı üç gözlü son cemaat yeri bulunmaktadır. Üç kubbede de derinlemesine aynalı tonozla örtülüdür. Sütunlar birbirlerine basık sivri kemerle bağlanmıştır. Son cemaat yeri kubbeleri, içten pandantiflerle, dıştan kasnağa oturur. Kubbelerde yer yer nemden dökülmüş olmakla beraber kalem işi süslemeler bulunmaktadır.
Camiin ilk yapıldığı devre ait küçük bir şadırvanı varken 1895 tarihinde bu şadırvan yıkılarak bunun yerine büyük bir şadırvan yapılmıştır. Bu şadırvanda 1968 yılında dış duvarlarda yapılan onarım esnasında değiştirilerek şimdiki hale getirilmiştir. Abdest musluklarının önü dört ayağın taşıdığı, yuvarlak kemerli ve üstü tonozla örtülü bir revak şeklindedir. Altı tane abdest musluğu bulunmaktadır.
;;
Gülşehir Karavezir Hamamı
Gülşehir'se 1778 tarihinde SilahtarSeyit Mehmet Paşa tarafindan mimarEbubekir Veledi Halil Efendi'ye yaptirilmistir.
Gulsehir Karavezir Hamami, 2004
Mimarı Özellikleri: Hamam klasik Osmanlı hamamlarında olduğu gibi üç kısımdan oluşmuştur.
1. Soyunmalık
2. Ilıklık
3. Sıcaklık
Üstü aynalı tonozla örtülü mihrap kısmı, dışarıya taşkın 4.15 x4.50 m. ölçüsünde bir hücre teşkil eder. Mihrap nişinin iç yüzü somaki kaplamadır. Mihrabın sağ ve solunda mermerden barok üslupta sütünceler bulunmaktadır. Barok üslupta görülen C ve S şekilli motifler burada da kendisini gösterir. Altın yaldızlı süslemeler çoğunluktadır.
Mihrabın üstünde iki köşede bir de ortada yeşil madalyon ortasında altın yaldızlı motifler vardır. Mihrabın üzerinde mavi ve kırmızı güllerden bir çelenk bulunmaktadır. Mimber orjinal olup somaki bir kaplamadır. Mimber üzerinde sağ ve sol yüzde olmak üzere mermer iki tane madalyon vardır. Caminin kuzeybatı köşesinde 36 metre yüksekliğinde bir şerefeli minaresi vardır.
Gulsehir Karavezir hamami 2008
Hamamın giriş kapısı yuvarlak silme içine alınmış 1.80 x1.15 m. Ölçüsünde olup buradan 6.25 x 6.25 m. ölçüsündeki soyunmalık kısmına girilir. Burası 6.25 çapında bir kubbe ile örtüdür.Kubbeye geçiş tromplarla olup dıştan sekizgen bir kasnağa oturmaktadır. Kubbe kasnağında birisi giriş kapısın üzerinde , biriside girişe göre sağ kenarda olmak üzere soyunma mahallini aydınlatan iki küçük pencere vardır.
Soyunmalık bölümünden pahlı bir çerçeve ile çevrili, yuvarlak kemerli kapıdan ılıklığa geçilir.Ilıklık bölümünün üzeri beşik tonozla örtülüdür. Ilıklıktan yuvarlak kemerli bir kapıdan sıcaklığa geçilir. Sıcaklık bir kubbe ile örtülüdür. Burada kubbeye geçiş trompla sağlanmıştır. Kubbe dıştan sekizgen kasnağa oturmaktadır. Sıcaklıkta beş musluk mevcut olup kurnaları mermerdendir. Hamamın su haznesi girişe göre sağ taraftadır.
Soyunmalık yerinin duvar kalınlığı 1 metredir. Yapı malzemesi olarak gri renkte kesme taş kullanılmıştır. Hamamın bozulan taşları 1963 yılında yapılan tamir esnasında değiştirilmiştir.
Yakin gecmiste yeniden restore edilen hamam gunumuzde halen kullanılmaktadır.
Gulsehir Karavezir Camii
Camide dört kitabe vardır. Bunlardan avlunun doğu ve güney kapılarındaki kitabeler ayettir.
Doğudaki: Selamün aleyküm Tıbtüm fedhuluha halidin .
Manası: Selam ( ve selamet ) size , tertemiz geldiniz artık ebedi kalmak üzere girin buraya .
Güney kapıdaki kitabe: Selamün aleyküm bima sabertüm fenime ukbaddar.
Manası: Sabrettiğimiz şeylere mukabil sizlere selam dar-ı dünyanın en güzel sonucudur bu.
Caminin kapısındaki kitabe: Şahı Şahanı hamidi şehy sadr-ı Zişan-ı Silahtar paşa hayr-ı niyetiyle rıza-i Hak içun kıldı bu camii pür muribina ,sıdkıle asafı alişane ,beş vakitte idelim hayr ve dua , tam tarih-i itmanın da, oldı bir beyt ile lütfi kıldı bu cami ehya-e lillah-ı ,sahibi sadr Mehmet Paşa 1193 (Hicri)
Kubbe ile kasnağın birleştiği yerde, bir sıra halinde laleler ile sitilize yaprak ve vazo şekilleri görülmektedir.Kıble yönündeki çıkıntının içindeki pencere üzerleri lale, sümbül ve menekşelerle süslenmiştir.İlk sıra pencereler üzerinde siyah zemin üzerine güney beyaz yazılmış Ayetel-kürsü doğu, batı ve güney duvarlarını dolaşmaktadır.Mihrap hücresi pencereleri sarı, mavi renkte , diğer pencerelerde mavi ve koyu renkte çerçeveler içine alınmıştır. Kubbenin ortasında mavi zemin üzerinde beyaz boya ile yazılmış bir ayet bulunmaktadır.
Gulsehir Karavezir
Gülşehir Karavezir Ceşmeleri
Karavezir’in vakfiyesinde 8 çeşmeden bahsedilmektedir. Bunlardan zamanımıza kadar gelmiş olan Beyler, Sipahi, Bayraktar ve Baş çeşmeleri halen kullanılmaktadır.Çeşmeler yol kenarlarına yapılmış olup, yollara bakan yüzlerde birer lüleleri vardır.Yollardan geçen hayvanların susuzluğunu giderebilmesi için dört yalak arka arkaya dizildiği söylenmektedir.
Çeşmelerdeki Kitabeler:
1. Hazret-i sadr-ı mükerremini hümem
2. Seyyidin zatı asaf pudsi sıfat-i
3. Cud-u ve ihsan iyle ol pür himmetin
4. Aktı bu nev-i çeşmeden adni Fırat
5. Şark ve garbe ola fermanı revan
6. Reşhaden serr-i siper ola takim nebat
7. Gel suyun iç lutfi oku tarihini
8. Oldu car-i çeşme aynül hayat
1193 (sene)
Külliyenin bir parçası sayılan Başçeşme, yan kanatlardan alçak seviyedeki duvarlara bağlanmakla birlikte bir meydan çeşmesi niteliğindedir. 1779 tarihi düşülen kitabesiyle geç devir Osmanlı mimarisinin güzel örneklerindendir.
Gülşehir'deki diğer çeşmeler, Beyler Çeşmesi, Bayraktar Çeşmesi ve Sipahi Çeşmesi 'dir. Kitabelerinde 1779 tarihi okunan bu eserler, daha küçük ölçülü duvar çeşmesi formunda tasarlanmış örneklerdir.
Gülşehir Karavezir Başcesme
Nevşehir ili Gülşehir ilçesinde Karavezir Mehmet Paşa’nın yaptırmış olduğu külliyenin bir bölümünü oluşturan başçeşme Lütfü isimli bir ustaya 1779 tarihinde yaptırılmıştır.
Daha önce Tuzköy’ü yolu üzerine yapılan çeşme sonradan cami ve medresenin yanına getirilmiştir. 1778’de Silahtar Seyit Mehmet Paşa tarafindan Lütfi Usta’ya yaptirilmistir.
Tarihi Cesme - Gulsehir
Mimarı Özellikleri: Çeşme düzgün kesme taştan yapılmış, çeşitli dönemlerde onarılmıştır.
Çeşmenin ön yüzü sivri kemerli bir niş şeklinde olup, bu nişin önünde yalak taşı, arkasında da su deposu bulunmaktadır.
Orjinal çeşmenin bir lülesi vardır. Lülenin aslında oluk şeklinde olduğu söylenmektedir.
Çeşmenin ayna taşı yuvarlak bir kemer içine alınmıştır.
Page updated
Google Sites
Report abuse